Trefwoorden
Sociologie
Doelstellingen
Toekomstige maatschappelijk assistenten kunnen het menselijk gedrag vanuit een veelheid van invalshoeken kaderen en proberen te begrijpen. Het gebruiken van menswetenschappelijke referentiekaders hierbij is een onderdeel van hun professionaliteit. Daarom biedt de opleiding in het modeltraject 1 een grondige introductie in deze menswetenschappelijke kaders. Sociologie, als humane wetenschap van het sociale, is in die zin één van de wetenschappelijke referentiekaders om met name de sociale bepaaldheid van gedrag te zien, te verklaren en te begrijpen. Sociologie biedt eveneens een systematisch referentiekader waarin begrippen als totaliteit, interdependentie, circulariteit effectief worden gebruikt om het sociale, het “maatschappelijke” te “zien”. Dit opleidingsonderdeel is o.a. aanvullend op wat in modeltraject 1 in Filosofie, Inleiding op het Sociaal Werk, Culturele Antropologie en Politieke en Sociale Geschiedenis gegeven wordt.
Men kan algemeen stellen dat deze “sociological imagination” een belangrijke bril voor maatschappelijk assistenten is die zich juist in het zien, verklaren, begrijpen van maatschappelijke factoren onderscheiden van andere “zorgende” beroepen.
Het opleidingsonderdeel wil deze doelstellingen concreet vorm geven door volgende competenties uit het opleidingsprofiel te ondersteunen:
- Beroepsspecifieke competenties:
- Sociaal werkers handelen vanuit een visie die steunt op een breed inzicht in de maatschappelijke
werkelijkheid: zij begrijpen verschillende sociologische denkwijzen t.a.v. mens en maatschappij en
ontwikkelen van hieruit een eigen mens- en maatschappijvisie. Ze gebruiken sociologische kaders bij de
analyse van sociale problemen en menselijk gedrag.
- Sociaal werkers handelen op het kruispunt van mensen en hun omgeving vanuit een ethische
grondhouding: zij ontwikkelen een ethische grondhouding. Zij hebben inzicht in socialisatie en daardoor
in de sociale bepaaldheid van de eigen waarden en normen. Zij kunnen menselijk gedrag relateren aan
sociaal bepaalde waarden en normen die verschillend kunnen zijn naargelang de onderscheiden sociale
systemen.
- Algemene competenties:
- Denk en redeneervaardigheid: Sociaal werkers maken adequaat gebruik van gepaste begrippenkaders.
Zij kunnen hun inzicht in de aangereikte sociologische kaders toe passen op concrete situaties. Zij
doorzien impliciete uitgangspunten van redeneringen en visies. Zij kunnen redeneringen toetsen op
logische consistentie.
- Het vermogen tot kritische reflectie: Sociaal werkers ontwikkelen een onderbouwd eigen standpunt. Zij
kunnen kritisch reflecteren over hun eigen functioneren. Zij hanteren een kritische houding als constante
toetssteen waardoor zij sociale situaties kunnen bevragen en problematiseren.
Leerinhoud
1. Sociologie is een wetenschap
- Drie niveau’s van sociale systemen:
*Het micro-, meso- en macro-niveau en hun onderlinge interactie
*Concrete voorbeelden uit de Sociale werkpraktijk vb: labelling, macht, functies van sociale welzijnszorg.
- Wetenschappelijk denken:
*Wat is wetenschappelijke kennis?
*De positionering t.o.v. andere denkwijzen zoals ervaringskennis, geloofskennis.
*De voorwaarden voor wetenschappelijk denken: empirische cyclus, hypothesestelling, representativiteit, betrouwbaarheid, validiteit.
*De discussie omtrent methodenstrijd, waardevrijheid van wetenschap en definitiemacht aan de hand van voorbeelden en toepassingen uit de concrete sociaal werk praktijk.
- Indeling van wetenschappen en de maatschappelijke bepaaldheid van de suprematie van het
wetenschappelijk denken.
- Concrete implicaties voor multi-, trans- en interdisciplinariteit
- Soorten sociologie, toepassingen van sociologie, met concrete sociologische studies over
sociaal werk als toepassing/illustratie.
2. Bouwstenen van de maatschappij: Grondbegrippen van sociologie:
*Sociale structuur als netwerk van posities en sociale relaties; toegepast op gezinnen, organisaties, maatschappij, link met systeemtheorie en communicatie (-axioma’s).
*Sociale cultuur: collectief zingevingsysteem: waarden, normen, doelen, verwachtingen; toegepast op visies omtrent afwijkend gedrag, relativiteit van het begrip “normaal”…
3. Socialisatie en institutionalisering.
*Socialisatie en institutionalisering als fundamentele sociale processen die de sociale realiteit vorm geven.
*Genderspecifieke socialisatie, klassespecifieke socialisatie, met toepassingen op eigen leefwereld en toekomstig beroep.
*Het zorgsysteem als institutie: (sociologische) visies
4. Paradigmatisch pluralisme
*Visies op en ordeningsmogelijkheden van het bestaan van diverse scholen, stromingen, paradigma’s in menswetenschappen. Consequenties voor de sociale werk-praktijk.
*Vier meanstream sociologische paradigma’s:
°Structureel functionalisme
°Symbolisch Interactionisme
°(Neo-) Marxisme en Frankfurtre Schule
°Ruiltheorie
Tot slot
Analyse van een sociaal probleem aan de hand van de vier geschetste paradigma’s: armoede, intergenerationele solidariteit, sociale mobiliteit.
Begincompetenties
Eindtermen secundair onderwijs
Eindcompetenties
De competenties uit het opleidingsprofiel vermeld in het luik ' doelstellingen' worden integratief ondersteund door volgende eindcompetenties van het opleidingsonderdeel:
Op het niveau van weten en inzien:
De studenten:
- duiden correct de sociale bepaaldheid van het menselijk functioneren;
- bepalen een eigen onderbouwd standpunt door een beargumenteerd afwegen van de
aangeboden sociologische kaders;
Op het niveau van toepassen:
De studenten:
- hanteren correct de sociologische grondbegrippen in verband met de sociale werkelijkheid
en sociaal werk;
- bevragen het eigen en algemeen menselijk handelen aan de hand van de aangeboden
sociologische kaders.
Leermaterialen
::Voor meer informatie, klik hier::
Handboek: G. Desnerck; A. Vanderstraeten; A. Verbruggen :‘Praktisch basisboek sociologie. De sociologische verbeelding: visie en vizier.’. Antwerpen, De Boeck, 2005/ Gent, Story Scientia; 2007.
Studiekosten
De kostprijs voor het studieboek wordt geraamd op 19,90 euro
Studiebegeleiding
Consultatie op afspraak
Contactgegevens: Agnes.Verbruggen@hogent.be
Onderwijsvormen
Overdracht - hoorcollege
Interactief hoorcollege: hinkstapsprongcollege, responscollege, college met visualisering, discussiecollege
Projectmatig werken in interdisciplinair verband (samenwerking met Politieke en Sociale Geschiedenis en
Culturele Antropologie) voor een gedeelte van de lessen.
Evaluatievorm
Er is examen voor dit opleidingsonderdeel voorzien in de examenperiode op het einde van het semester waarin het opleidingsonderdeel werd gevolgd.
1. Schriftelijk examen (90% van de totale beoordeling) door middel van:
* meerkeuzevragen (90%) vooral gericht op: definiëren, toepassen, ordenen, inzicht.
* open vragen (10%): standpuntvragen, stellingvragen, invulvragen, cases.
Het examen richt zich op de volledige leerinhoud van dit opleidingsonderdeel.
Het aantal vragen wordt bepaald met zorg naar haalbaarheid binnen de voorziene examineringtijd.
2. Permanente evaluatie (10% van de totale beoordeling): productgericht d.m.v. groepswerk in combinatie met een individuele reflectieopdracht over het projectwerk waarin standpunten worden geformuleerd die leiden tot een argumentatieverslag (20% van de PE), reflectieverslag (30% van de PE) en introspectieverslag (50% van de PE).
Voor de permanente evaluatie kan, indien de student gewettigd afwezig was, uitzonderlijk een inhaalopdracht voorzien worden.
2de zittijd:
in tweede zittijd wordt de permanente evaluatie vervangen door een extra vraag op het schriftelijk examen (gelinkt aan het projectwerk) met betrekking tot de leerstof van dit opleidingsonderdeel.
OP-leden
Agnes Verbruggen
|
|
